به ‏مناسبت سالگرد اقامه اولین نمازجمعه بعد از انقلاب اسلامى

نماز جمعه یکى از دستورات اسلام و یکى از راه‏هاى حفظ مصلحت دین و دنیاى مسلمین است که متأسفانه در طول تاریخ دچار آسیب‏هایى شده بود و در میان مسلمین از خاصیت و جایگاه اصلى خود دور شده بود. جوامع اسلامى هر کدام به‏نوعى از این فریضه اسلامى فاصله گرفته بودند و هر کدام به آسیب‏هایى گرفتار شده بودند. در برخى جوامع، متأسفانه این فریضه اسلامى ابزار دست حاکمان و دشمنان واقعى دین شده بود و خطیبان جمعه به ابزار دست حکومت‏هاى جائر براى ایجاد تبعیت در عوام بى‏ اطلاع از دین و دنیا تبدیل شده بودند و در برخى دیگر از جوامع اسلامى نیز این فریضه الهى ترک شده و تعطیل شده بود. انقلاب اسلامى ایران که یک انقلاب فرهنگى و یک مبدأ جدید در حرکت اسلامى و یک نقطه عطف در حرکت‏هاى فرهنگى جهان اسلام بود، آمد و نماز جمعه را نیز احیاء کرد. همان‏طورکه نماز جمعه براى احیاء مجتمع اسلامى لازم است، حرکت اسلامى و ایجاد جامعه اسلامى نیز براى احیاء نماز جمعه لازم بود. اکنون نهاد امامت جمعه و نماز جمعه در ایران اسلامى الگویى سالم و حرکتى پیشرو را نشان مى‏دهد که با رفع و برطرف‏کردن عیب‏ ها و نقص‏هاى موجود، به ‏سوى یک نماز جمعه سالم و حقیقى در حرکت است. نماز جمعه در ایران اسلامى نه چون برخى از جوامع اسلامى تعطیل است و نه چون برخى از جوامع اسلامى ناکارآمد و ابزارى در دست حاکمان ضد دین. نهاد نماز جمعه در ایران اسلامى نهادى است مصلح و همیار حکومت. نهادى است که مى‏کوشد تا مسؤولان نظام اسلامى را در انجام عملى که بر عهده آنان است یارى کند و دلسوزانه و حامیانه اشکالات آن‏ها را گوشزد و برطرف نماید و از سوى دیگر نهادى است براى آگاه‏ سازى مردم و آشناکردن آن‏ها با مصالح دین و دنیاى آن‏ها. نماز جمعه مرکز بصیرت و آگاهى و شجاعت و نصحیت و امر به معروف و نهى‏ ازمنکر و تولى و تبرى است. نماز جمعه نمادى براى یک جامعه دینى است و از این‏رو باید به ‏صراحت گفت که نماز جمعه حافظ مصالح دین و دنیاى جامعه اسلامى است و به‏ همین دلیل باید هرچه بیشتر براى تقویت این نهاد مقدس و رفع اشکالات موجود بر سر راه آن کوشش کرد.

 

 

  نماز جمعه دعوت‏ کننده به اجراى دستورات اسلام است‏

 هفته اول مردادماه براى انقلاب اسلامى ایران یکى از هفته‏هاى با برکت است. در این هفته اقدامى بزرگ و گامى اساسى در اجراى دستورات اسلامى بعد از انقلاب اسلامى برداشته شد و یکى از دستورات اسلامى که خود دعوت‏کننده به اجراى بسیارى از دستورات دیگر است، به اجرا درآمد. نماز جمعه و احیاء آن پس از انقلاب اسلامى یکى از برکت‏هایى است که آثار آن مداوم و غیر قابل احصاء است. نماز جمعه فریضه‏اى است که امام رضا(ع) در حدیث شریف مشهور خود در باب آن مى‏فرمایند:

 فِى الْعِلَلِ وَ عُیُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدَ تَأْتِى عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَتِ الْخُطْبَةُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ- لِأَنَّ الْجُمُعَةَ مَشْهَدٌ عَامٌّ فَأَرَادَ أَنْ یَکُونَ لِلْأَمِیرِ سَبَبٌ إِلَى مَوْعِظَتِهِمْ وَ تَرْغِیبِهِمْ فِى الطَّاعَةِ وَ تَرْهِیبِهِمْ مِنَ الْمَعْصِیَةِ وَ تَوْقِیفِهِمْ عَلَى مَا أَرَادَ مِنْ مَصْلَحَةِ دِینِهِمْ وَ دُنْیَاهُمْ وَ یُخْبِرُهُمْ بِمَا وَرَدَ عَلَیْهِمْ مِنَ (الْآفَاقِ مِنَ) الْأَهْوَالِ الَّتِى لَهُمْ فِیهَا الْمَضَرَّةُ وَ الْمَنْفَعَةُ... وَ إِنَّمَا جُعِلَتْ خُطْبَتَیْنِ لِیَکُونَ وَاحِدَةٌ لِلثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ وَ التَّمْجِیدِ وَ التَّقْدِیسِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْأُخْرَى لِلْحَوَائِجِ وَ الْإِعْذَارِ وَ الْإِنْذَارِ وَ الدُّعَاءِ وَ لِمَا یُرِیدُ أَنْ یُعَلِّمَهُمْ مِنْ أَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ مَا فِیهِ الصَّلَاحُ وَ الْفَسَادُ. (وسائل الشیعة، ج‏7، ص: 344)

 

  نماز جمعه یک دستور حکومتى در اسلام است‏

 این حدیث شریف و این بیان نورانى امام رضا - علیه آلاف التحیه و الثناء - نشان مى‏دهد که نماز جمعه یک امر حکومتى و مرتبط به حاکم اسلامى و دستگاه حکومت اسلامى است. این بیان امام نشان مى‏ دهد که نماز جمعه عامل ترغیب مردم به اطاعت خدا و پرهیزدادن آن‏ها از معصیت است و نیز ضامن احیاء مصالح دینى و دنیایى مردم است.

 

آسیب‏هایى که به نماز جمعه در تاریخ اسلام وارد شده بود

 نماز جمعه یکى از دستورات اسلام و یکى از راه‏هاى حفظ مصلحت دین و دنیاى مسلمین است که متاسفانه در طول تاریخ دچار آسیب‏ هایى شده بود و در میان مسلمین از خاصیت و جایگاه اصلى خود دور شده بود. دستگاه‏ هاى حکومت جور و طواغیتى که بر کشورهاى اسلامى حاکم شده بودند و در بسیارى از نقاط هنوز هم حاکم هستند، نماز جمعه را تحریف و دست‏کارى و دست‏خوش تحریف معنوى کردند. در جوامع اسلامى هر کدام به ‏نوعى از این فریضه اسلامى فاصله گرفته بودند و هر کدام به آسیب‏هایى گرفتار شده بودند. در برخى جوامع متأسفانه این فریضه اسلامى ابزار دست حاکمان و دشمنان واقعى دین شده بود و خطیبان جمعه به ابزار دست حکومت‏هاى جائر براى ایجاد تبعیت در عوام بى‏اطلاع از دین و دنیا تبدیل شده بودند و در برخى دیگر از جوامع اسلامى نیز این فریضه الهى ترک شده و تعطیل شده بود به ‏نحوى‏که این دستور اسلامى از خاصیت اصلى خودش که تلاش براى رعایت دستورات دینى و جلوگیرى از محرمات است، فارغ شده بود. تحریفات ایجادشده و فشار حکومت‏هاى جائر، باعث شده بود که این نهادى که براى حفظ مصالح دینى و دنیایى مردم و جامعه اسلامى تأسیس شده است، به عاملى علیه مصالح دینى و دنیایى مردم تبدیل شود و ابزار دست حکومت‏هاى جائر گردد.

 

  نماز جمعه، نهادى اسلامى و مردمى‏

 در برخى دیگر از جوامع اسلامى نیز فشار حکومت‏ها و مبارزه آن‏ها با دین باعث شده بود که این نهاد اسلامى مردمى تعطیل شود.

 نماز جمعه نهادى حقیقتاً اسلامى و مردمى است. نهادى است که از سویى براى دعوت به مصالح اسلام که هم شامل دین مردم است و هم شامل دنیاى آن‏ها طراحى شده است و از سوى دیگر قوام آن و اجراى آن و مصالح آن براى مردم است. این نهاد شباهت فراوانى به اصل نظام اسلامى دارد که نظامى اسلامى مردمى است. نظامى است که محتواى آن‏را اسلام تعیین مى‏کند و منافع آن براى دین و دنیاى مردم است.

   انقلاب اسلامى ایران، احیاءکننده نماز جمعه حقیقى‏

 انقلاب اسلامى ایران که یک انقلاب فرهنگى و یک مبدا جدید در حرکت اسلامى و یک نقطه عطف در حرکت‏هاى فرهنگى جهان اسلام بود، آمد و نماز جمعه را نیز احیاء کرد. البته کسى مدعى آن نیست که نماز جمعه در کشور اسلامى ما ایران بدون هیچ مشکلى برگزار مى‏شود، اما نباید فراموش کرد که کارى که نظام جمهورى اسلامى ایران انجام داده است، احیاء یک سنت حقیقى اسلامى به صورتى است که در مجموع، حرکت آن به سمت و سوى تکامل و تکمیل است. همان‏طورکه نماز جمعه براى احیاء مجتمع اسلامى لازم است، حرکت اسلامى و ایجاد جامعه اسلامى نیز براى احیاء نماز جمعه لازم بود.

 

نماز جمعه در ایران اسلامى الگویى براى جهان اسلام است‏

 اکنون نهاد امامت جمعه و نماز جمعه در ایران اسلامى الگویى سالم و حرکتى پیشرو را نشان مى‏دهد که با رفع و برطرف‏کردن عیب‏ها و نقص‏هاى موجود، به‏سوى یک نماز جمعه سالم و حقیقى در حرکت است. جهان اسلام مى‏تواند به این نهاد مقدس و این درخت بارور و پرثمر در ایران اسلامى نگاه کند و ببیند که چگونه هر هفته دعوت به تقوا در سراسر ایران طنین ‏انداز مى‏ شود و چگونه هر هفته حنجره ‏هاى با تقوا، مسؤولان و مردم را به مصالح دینى و دنیایى آن‏ها مى‏ خوانند و در این راه با شجاعت و دلسوزى (هر دو با هم) در اصلاح مشکلات نظام اسلامى تلاش مى‏کنند. نماز جمعه در ایران اسلامى نه چون برخى از جوامع اسلامى تعطیل است و نه چون برخى از جوامع اسلامى ناکارآمد و ابزارى در دست حاکمان ضد دین. نهاد نماز جمعه در ایران اسلامى نهادى است مصلح و همیار حکومت. نهادى است که مى‏ کوشد تا مسؤولان نظام اسلامى را در انجام عملى که بر عهده آنان است یارى کند و دلسوزانه و حامیانه اشکالات آن‏ها را گوشزد و برطرف نماید و از سوى دیگر نهادى است براى آگاه‏سازى مردم و آشناکردن آن‏ها با مصالح دین و دنیاى آن‏ها.

 

  نهاد نماز جمعه در رفع فتنه ‏ها موثر بوده و هست‏

 نماز جمعه مرکز بصیرت و آگاهى و شجاعت و نصیحت و امر به معروف و نهى از منکر و تولى و تبرى است. در فتنه ‏هاى گذشته و در زمان‏هایى که نیاز به بصیرت فوق‏العاده بوده است، نماز جمعه یکى از بهترین منادیان بصیرت و تقوا بوده است. نماز جمعه نمادى براى یک جامعه دینى است و از این‏رو باید به‏صراحت گفت که نماز جمعه حافظ مصالح دین و دنیاى جامعه اسلامى است و به‏ همین‏ دلیل باید هرچه بیشتر براى تقویت این نهاد مقدس و رفع اشکالات موجود بر سر راه آن کوشش کرد.

   شایسته است از خدمتگزاران نماز جمعه تقدیر شود

 با توجه به این نکات، شایسته است که از خدمتگزاران این نهاد مقدس در همه عرصه‏ ها و رتبه ‏ها و مرتبه‏ ها تشکر و تقدیر به‏ عمل آید و از زحماتى که همه این بزرگواران متحمل شده ‏اند، قدردانى به ‏عمل آید.