کلام امام - خطبه 160 نهج البلاغه

و من خطبة له علیه السلام

ابْتَعَثَهُ بِالنُّورِ الْمُضِی‏ءِ وَ الْبُرْهَانِ الْجَلِیِّ وَ الْمِنْهَاجِ الْبَادِی‏ وَ الْکِتَابِ الْهَادِی أُسْرَتُهُ خَیْرُ أُسْرَةٍ وَ شَجَرَتُهُ خَیْرُ شَجَرَةٍ أَغْصَانُهَا مُعْتَدِلَةٌ وَ ثِمَارُهَا مُتَهَدِّلَةٌ مَوْلِدُهُ بِمَکَّةَ وَ هِجْرَتُهُ بِطَیْبَةَ عَلَا بِهَا ذِکْرُهُ وَ امْتَدَّ مِنْهَا صَوْتُهُ أَرْسَلَهُ بِحُجَّةٍ کَافِیَةٍ وَ مَوْعِظَةٍ شَافِیَةٍ وَ دَعْوَةٍ مُتَلَافِیَةٍ أَظْهَرَ بِهِ الشَّرَائِعَ الْمَجْهُولَةَ وَ قَمَعَ بِهِ الْبِدَعَ الْمَدْخُولَةَ وَ بَیَّنَ بِهِ الْأَحْکَامَ الْمَفْصُولَةَ فَمَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلَامِ دِیناً تَتَحَقَّقْ شِقْوَتُهُ وَ تَنْفَصِمْ عُرْوَتُهُ وَ تَعْظُمْ کَبْوَتُهُ وَ یَکُنْ مَآبُهُ إِلَى الْحُزْنِ الطَّوِیلِ وَ الْعَذَابِ الْوَبِیلِ وَ أَتَوَکَّلُ عَلَى اللَّهِ تَوَکُّلَ الْإِنَابَةِ إِلَیْهِ وَ أَسْتَرْشِدُهُ السَّبِیلَ الْمُؤَدِّیَةَ إِلَى جَنَّتِهِ الْقَاصِدَةَ إِلَى مَحَلِّ رَغْبَتِهِ أُوصِیکُمْ عِبَادَ اللَّهِ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ طَاعَتِهِ فَإِنَّهَا النَّجَاةُ غَداً وَ الْمَنْجَاةُ أَبَداً رَهَّبَ فَأَبْلَغَ وَ رَغَّبَ فَأَسْبَغَ وَ وَصَفَ لَکُمُ الدُّنْیَا وَ انْقِطَاعَهَا وَ زَوَالَهَا وَ انْتِقَالَهَا فَأَعْرِضُوا عَمَّا یُعْجِبُکُمْ فِیهَا لِقِلَّةِ مَا یَصْحَبُکُمْ مِنْهَا أَقْرَبُ دَارٍ مِنْ سَخَطِ اللَّهِ وَ أَبْعَدُهَا مِنْ رِضْوَانِ اللَّهِ فَغُضُّوا عَنْکُمْ- عِبَادَ اللَّهِ- غُمُومَهَا وَ أَشْغَالَهَا لِمَا قَدْ أَیْقَنْتُمْ بِهِ مِنْ فِرَاقِهَا وَ تَصَرُّفِ حَالَاتِهَا فَاحْذَرُوهَا حَذَرَ الشَّفِیق النَّاصِح وَ الْمُجِدِّ الْکَادِحِ وَ اعْتَبِرُوا بِمَا قَدْ رَأَیْتُمْ مِنْ مَصَارِعِ الْقُرُونِ قَبْلَکُمْ قَدْ تَزَایَلَتْ أَوْصَالُهُمْ وَ زَالَتْ أَبْصَارُهُمْ وَ أَسْمَاعُهُمْ وَ ذَهَبَ شَرَفُهُمْ وَ عِزُّهُمْ وَ انْقَطَعَ سُرُورُهُمْ وَ نَعِیمُهُمْ فَبُدِّلُوا بِقُرْبِ الْأَوْلَادِ فَقْدَهَا وَ بِصُحْبَةِ الْأَزْوَاجِ مُفَارَقَتَهَا لَا یَتَفَاخَرُونَ وَ لَا یَتَنَاسَلُونَ وَ لَا یَتَزَاوَرُونَ وَ لَا یَتَجَاوَرُونَ فَاحْذَرُوا عِبَادَ اللَّهِ حَذَرَ الْغَالِبِ لِنَفْسِهِ الْمَانِعِ لِشَهْوَتِهِ النَّاظِرِ بِعَقْلِهِ فَإِنَّ الْأَمْرَ وَاضِحٌ وَ الْعَلَمَ قَائِمٌ وَ الطَّرِیقَ جَدَدٌ وَ السَّبِیلَ قَصْدٌ

ترجمه بنیاد نهج البلاغه:: نقش دین در زندگی

خداوند محمّد را - درود خدا بر او و خاندانش - با نور روشنگر وحی، و برهان آشکار معجزات، و راه روشن دین، و کتاب راهنما یعنی قرآن فرستاد. خاندان او بهترین، و ریشه و اصل او برترین. شاخسار آن درختِ پاکْ به هنجار، و میوه آن در اختیار. زادگاه او مکّه، و هجرتش به مدینه. از آنجا نام او عالمگیر، و صدایش همه جا گستر شد. رسالت او همراه دلیل کافی از امداد غیبی، و پندی شفابخش و بیدارگر، و دعوتی احیا کننده و جبران‏ساز بود. راههای ناشناخته دین را به برکت وجود او شناساند و بر همگان روشن ساخت، و بدعتها را بپیراست، و پرچم قانونهای قاطع را با بیان بر افراشت. پس آن که جز اسلام دینی را پذیرد، گور شقاوت خود را کَنَد، و رشته حیات خود را بُرَد، و در چاه سقوط افتد، و انجام زندگیش به اندوه طولانی و عذاب مهلک کشد. بر خدا توکّل کنم آنچنان که همه امورم را بدو واگذارم و از صمیم دل بدو روی آرم، و از او راهی را خواهم که مرا به سوی بهشت رسانَد و بدانجا که او خواهد، کشانَد. ای بندگان خدا، شمایان را به تقوای الهی و اطاعت از او سفارش کنم که هم راه نجات فردا و هم پناهگاه جاودان است. خداوند مردم را از خطرها چه عالی ترساند، و خوبیها و خوشبختی‏ها را چه زیبا به کامشان شیرین ساخت. دنیا را برایتان چنین وصف کرد که سپری شدنی، بی‏اعتبار و ناپایدار است. پس، از آنچه چشم شما را پر کند و دلتان را مشغول دارد روی گردانید، زیرا برخورداریتان از آن اندک است. دنیا به خاطر جاذبه کاذب شهوتها، نزدیک‏ترین خانه به غضب الهی، و دورترینِ آن از خشنودی خداوند است. پس ای بندگان خدا، از غمها و سرگرمیهای دنیا چشم فروپوشید، چون به یقین می‏دانید دنیا کاروان سرایی است موقّت، آن هم با دگرگونیهایی پیاپی. پس، از آن چون ترسنده راستین و تلاشگر پررنج حذر کنید و خود را واپایید، و از مُردنگاه پیشینیانتان پند گیرید که بدنهاشان در خاک از هم گسیخت، و چشمها و گوشهاشان تباه شد، و عزّت و مقامشان تمام گشت، و شادی و نعمتشان پایان یافت؛ پس فرزندان و همسران را تنها گذاشتند و رفتند، دیگر نه به یکدیگر فخر و ناز فروشند و نه زاد و ولد کنند و نه به دیدار یکدیگر روند و نه به گفتگو و انس با هم پردازند. پس ای بندگان خدا، از آستان با عظمت الهی حریم گیرید و بیم کنید چونان کسی که بر نفس خود چیره، و از شهوت باز دارنده، و بر اندیشه نگریسته و فرهیخته است. بهوش باشید که حقیقتْ روشنا، نشانه نیکبختی برپا، و راه حق هموار و راستاست.

ترجمه استاد دشتی:: اعتقادی، اخلاقی

1 وصف پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السّلام

خداوند پیامبرش را با نوری درخشان، و برهانی آشکار، و راهی روشن، و کتابی هدایتگر بر انگیخت.خانواده او نیکوترین خانواده، و درخت وجودش از بهترین درختان است که شاخه‏های آن راست و میوه‏های آن سر به زیر و در دسترس همگان است، زادگاه او مکه، و هجرت او به مدینه پاک و پاکیزه است، که در آنجا نام او بلند شد و دعوتش به همه جا رسید.خدا او را با برهانی کامل و کافی - قرآن - و پندهای شفا بخش، و دعوتی جبران کننده فرستاد.با فرستادن پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شریعت‏های ناشناخته را شناساند، و ریشه بدعت‏های راه یافته در ادیان آسمانی را قطع کرد، و احکام و مقرّرات الهی را بیان فرمود.پس هر کس جز اسلام دینی را انتخاب کند به یقین شقاوت او ثابت، و پیوند او با خدا قطع، و سقوطش سهمگین خواهد بود، و سر انجامش رنج و اندوهی بی‏پایان و شکنجه‏ای پردرد می‏باشد.بر خدا توکّل می‏کنم، توکّلی که بازگشت به سوی او باشد، و از او راه می‏جویم، راهی که به بهشت رسد و به آنجا که خواست اوست بینجامد.

2 سفارش به تقوا و عبرت از گذشتگان

بندگان خدا شما را به ترسیدن از خدا و فرمانبرداری او سفارش می‏کنم که نجات فردا و مایه رهایی جاویدان است.خدا آنگونه که سزاوار بود شما را ترسانید، و چنانکه شایسته بود امیدوارتان کرد، و دنیا و بی‏اعتباری آن و نابود شدنی بودن و دگرگونی آن را برای شما تعریف کرد.پس از آنچه در دنیا شما را به شگفتی وامی‏دارد روی گردانید، زیرا که مدت کوتاهی در آن اقامت دارید، دنیا به خشم خدا نزدیکترین و از خشنودی خدا دورترین جایگاه است.پس ای بندگان خدا، از غم و اندوه و سرگرمی‏های دنیا چشم برگیرید زیرا شما به جدایی و دگرگونیهای امور دنیایی یقین دارید، و چونان دوست مهربانی که نصیحت‏گر و کوشا برای نجات رفیقش تلاش کند، خویشتن را از دنیا دور نگهدارید.و از آنچه بر گذشتگان شما رفت عبرت گیرید، که چگونه، بند بند اعضای بدنشان از هم گسست، چشم و گوششان نابود شد، شرف و شکوهشان از خاطره‏ها محو گردید، و همه ناز و نعمت‏ها و رفاه‏ها و خوشی‏ها پایان گرفت، که نزدیکی فرزندان به دوری و از دست دادنشان، و همدمی همسران، به جدایی تبدیل شد، دیگر نه به هم می‏نازند، و نه فرزندانی می‏آورند، و نه یکدیگر را دیدار می‏کنند، و نه در کنار هم زندگی می‏کنند پس ای بندگان خدا بپرهیزید، چونان پرهیز کسی که به نفس خود چیره، و بر شهوات خود پیروز، و با عقل خود به درستی می‏نگرد، زیرا که جریان انسان آشکار، پرچم بر افراشته، جادّه هموار، و راه، روشن و راست است.

ترجمه استاد شهیدی:: از خطبه‏ های آن حضرت است

او را برانگیخت با نور رخشا، و برهان هویدا، و راه پیدا، و کتاب راهنما. خاندان او نیکوترین خاندان است، و او بهترین درخت آن درختستان‏ است. شاخه‏های آن راست، و میوه‏های آن نزدیک و در دسترس همگان است. زادگاه او مکّه است، و هجرت او به مدینه طیّبه. در مدینه نام او بلند گردید، و دعوتش به همه جا کشید. او را فرستاد با حجّتی بسنده - که قرآن است -، و موعظتی که درمان است، و دعوتی که جبران کننده زیان است. بدو حکمهای نادانسته را آشکار کرد، و بدعتها را که در آن راه یافته بود کوفت و به کنار کرد، و حکمهای گونه گون را پدیدار. پس هر که جز اسلام دینی را پیروی کند به یقین بدبخت است، و پیوند او با خدا بریده، و به سر در افتادن او سخت. پایان کارش اندوهی است دراز، و عذابی دشوار و جانگداز، و بر خدا توکّل می‏کنم، توکّلی که بازگشت به اوست، و از او راه می‏جویم، راهی که به بهشت می‏رساند، و بدانجا که خواست اوست. بندگان خدا شما را به ترس از خدا و فرمانبرداری او سفارش می‏کنم، که نجات فردا در آن است، و مایه رهایی جاودان است. او ترساند و چنانکه باید ترسانید، و خواهان ساخت و ترغیب را تمام گردانید. دنیا را برای شما وصف کرد که سپری شدنی است و نپاید، و از این بدان گراید. پس روی بگردانید، از آنچه شما را در آن شاد می‏گرداند، که اندک چیزی از آن همراه شما می‏ماند، نزدیکترین خانه به خشم خدای - قهّار است -، و دورترین آن از خشنودی پروردگار. پس بندگان خدا چشم بپوشید، از آن که در پی اندوهها و گرفتاریهای آن بکوشید، چه بی‏گمان دانید که از شما جدا شدنی است و پی در پی دگرگون شدنی. پس، از آن بر حذر باشید چون خیرخواهی مهربان، و کوشنده‏ای که رنج برد - برای رهایی از چنگ آن -، و پند گیرید بدانچه دیدید، از آنان که پیش از شما بودند، که چگونه در خاک غنودند، اندامشان از هم گسیخت، دیده‏ها و گوشهاشان فرو ریخت، شرف و عزّتشان رخت بربست، شادمانی و تن آسانی‏شان از هم گسست. نزدیکی فرزندان به از دست دادن آنان کشید، و همنشینی همسران به جدا شدن از ایشان انجامید. نه به هم می‏نازند، و نه فرزندانی می‏آورند، و نه یکدیگر را دیدار می‏کنند، و نه در کنار هم به سر می‏برند. پس بندگان خدا بپرهیزید، پرهیز کسی که بر نفس خود چیره است، و شهوت خویش را بازدارنده، و به خرد خود نگرنده، که کار پیداست و نشانه برپاست، و راه هموار و روشن و راست.