احادیثی از امام جواد ع از زبان رهبر معظم انقلاب
| شنبه, ۲۰ ارديبهشت ۱۳۹۳، ۱۲:۲۶ ب.ظ
1392 - ناطق من الله بودن دعوت‌کنندگان به وحدت
امروز هر حنجره‌ای که به وحدت دنیای
اسلام دعوت کند، حنجره‌ی الهی است، ناطق من اللّه است. هر حنجره‌ای و زبانی
که ملتهای مسلمان را، مذاهب اسلامی را، طوایف گوناگون اسلامی را به دشمنی
با یکدیگر تحریک کند و عصبیتها را علیه یکدیگر تحریک کند، ناطق من الشیطان
است. «من اصغی الی ناطق فقد عبده فان کان النّاطق عن اللّه فقد عبد اللّه و
ان کان النّاطق ینطق عن لسان ابلیس فقد عبد ابلیس».(۱) آنهائی که از زبان
ابلیس حرف میزنند، خودشان و مستمعین خودشان را به طرف جهنم میبرند؛ خودشان
را هم دچار هلاکت میکنند. «أ لم تر الی الذّین بدّلوا نعمت اللّه کفرا و
احلّوا قومهم دار البوار. جهنّم یصلونها و بئس القرار»؛(۲) «یقدم قومه یوم
القیامة فأوردهم النّار»،(۳) که درباره‌ی فرعون است.
کسانی که امروز
دنیای اسلام را از اتحاد و یکپارچگی دور میکنند - در حالی که احتیاج به
یکپارچگی، امروز بیشتر از همیشه است - اینها به نفع شیاطین کار میکنند، به
نفع ابلیس‌ها کار میکنند.۱۳۹۲/۰۳/۱۸
۱ )تحف العقول، حسن بن شعبه حرّانى، ص ۴۵۶؛ بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج ۲، ص ۹۴؛ الحیاة، محمدرضا حکیمی، ترجمه احمد آرام، ج ۲، ص ۴۶۳.
مَنْ أَصْغَى إِلَى نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کَانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کَانَ النَّاطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِیسَ.
ترجمه:
امام جواد علیه‌السلام فرمودند: هر کس به سخن سخنرانى گوش دهد، او را پرستش کرده است. پس اگر او از خدا سخن بگوید خدا را پرستیده است، و اگر از زبان ابلیس سخن بگوید ابلیس را عبادت کرده است.
مَنْ أَصْغَى إِلَى نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کَانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کَانَ النَّاطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِیسَ.
ترجمه:
امام جواد علیه‌السلام فرمودند: هر کس به سخن سخنرانى گوش دهد، او را پرستش کرده است. پس اگر او از خدا سخن بگوید خدا را پرستیده است، و اگر از زبان ابلیس سخن بگوید ابلیس را عبادت کرده است.
۲ )
سوره مبارکه ابراهیم آیه ۲۸
أَلَم تَرَ إِلَى الَّذینَ بَدَّلوا نِعمَتَ اللَّهِ کُفرًا وَأَحَلّوا قَومَهُم دارَ البَوارِ
ترجمه:
آیا ندیدی کسانی را که نعمت خدا را به کفران تبدیل کردند، و قوم خود را به سرای نیستی و نابودی کشاندند؟!
أَلَم تَرَ إِلَى الَّذینَ بَدَّلوا نِعمَتَ اللَّهِ کُفرًا وَأَحَلّوا قَومَهُم دارَ البَوارِ
ترجمه:
آیا ندیدی کسانی را که نعمت خدا را به کفران تبدیل کردند، و قوم خود را به سرای نیستی و نابودی کشاندند؟!
۲ )
سوره مبارکه ابراهیم آیه ۲۹
جَهَنَّمَ یَصلَونَها ۖ وَبِئسَ القَرارُ
ترجمه:
(سرای نیستی و نابودی، همان) جهنم است که آنها در آتش آن وارد می‌شوند؛ و بد قرارگاهی است!
جَهَنَّمَ یَصلَونَها ۖ وَبِئسَ القَرارُ
ترجمه:
(سرای نیستی و نابودی، همان) جهنم است که آنها در آتش آن وارد می‌شوند؛ و بد قرارگاهی است!
۳ )
سوره مبارکه هود آیه ۹۸
یَقدُمُ قَومَهُ یَومَ القِیامَةِ فَأَورَدَهُمُ النّارَ ۖ وَبِئسَ الوِردُ المَورودُ
ترجمه:
روز قیامت، او در پیشاپیش قومش خواهد بود؛ و (به جای چشمه‌های زلال بهشت) آنها را وارد آتش می‌کند! و چه بد آبشخوری است (آتش)، که بر آن وارد می‌شوند!
1376 - عبادت شدن خواب و تنفس روزه دار، بخاطر نیت روزه
روزه فقط این نیست که انسان نخورد و نیاشامد. این نخوردن و نیاشامیدن، باید از روی نیّت باشد، والاّ اگر شما یک روز به خاطر گرفتاری و یا اشتغال به کار، دوازده ساعت، پانزده ساعت فرصت نکنید چیزی بخورید، هیچ ثوابی به شما نخواهند داد. اما همین امساک را وقتی با نیّت انجام دادید - «اجعلنا ممّن نوی فعمل»؛ نیّت کند و به دنبال آن، عمل انجام دهد - این همان گوهر درخشانی می‌شود که به شما ارزش می‌بخشد و روحتان را قیمتی می‌کند.
شرط روزه، نیّت است. نیّت یعنی چه؟ یعنی این عمل را،این حرکت را، این امساک و تمرین را، جهت دادن برای خدا، در راه خدا، به خاطر انجام دستور الهی. این است که به هر کاری ارزش می‌بخشد.لذا در دعای شب اوّل ماه مبارک می‌خوانید که: «اللّهم اجعلنا ممن نوی فعمل ولا تجعلنا ممن شقی فکسل»(۱). کسالت، بی‌رغبتی و بی‌نشاطی برای کار - چه کار معنوی و چه کار مادّی - شقاوت است.
روزه، یکی از بهترین کارهاست. با اینکه به ظاهر اقدام نکردن است؛ اما در باطن اقدام است، عمل است، کار مثبت است. چون شما نیّت این کار را دارید؛ لذا از هنگامی که وارد صحنه‌ی روزه‌داری می‌شوید - یعنی از بعد از لحظه‌ی طلوع فجر - تا آخر روز به طور دائم به خاطر این نیّت، در حال عبادتید. اگر هم بخوابید، عبادت می‌کنید. همین‌طور راه بروید، عبادت می‌کنید.
اینکه از قول نبّی‌اکرم علیه‌و علی‌آله‌الصّلاة والسّلام نقل شده است که فرمود: «انفاسکم فیه تسبیح و نومکم فیه عبادة»؛ خوابیدن و نفس کشیدن شما عبادت است، خواب چطور عبادت می‌شود؟ نفس کشیدن چطور «سبحان‌اللَّه» گفتن می‌شود؟ این به خاطر آن است که شما بی‌کار هم که باشید، هیچ اقدامی هم که نکنید، چون با این نیّت وارد این وادی شده‌اید، یکسره در حال عبادتید.
در روایت دیگر می‌فرماید: «نوم‌الصّائم عبادة و صمته تسبیح»؛ سکوت هم که می‌کنید، مثل این است که «سبحان‌اللَّه» می‌گویید. و «عمله متقبّل و دعائه مستجاب(۲)»؛ عمل شما مقبول، و دعایتان مستجاب است. سکوت شما عبادت است، نفس کشیدن شما عبادت است، خوابیدن شما عبادت است. چرا؟ چون شما این امساک و این دست کشیدن از بخشی از لذّات جسمانی را، برای خدا در یک مدّت سی روزه - ماه رمضان - تجربه می‌کنید.۱۳۷۶/۱۰/۱۲
1371 - تنبلی و بی اعتنایی به کار ، مانع راه کمال انسان
از جمله موانع دیگری که انسان را از راه کمال باز می‌دارد، تنبلی، تن‌پروری، بی‌اعتنایی به کار و بی‌شوقی نسبت به حرکت است. شما در دعای شب اول ماه رمضان می‌خوانید: «اللهم اجعلنا ممن نوی فعمل و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو علی غیر عمل یتکل.(۱)» ببینید چه عبارتهای پر مغز و چه درسی در پوشش دعاست! دعا کننده از اینکه جزو کسانی باشد که دچار کسالت و بی‌عملی هستند، به خدا پناه می‌برد. نمی‌خواهد از جمله کسانی باشد که می‌خواهند، اما عمل نمی‌کنند و انتظار دارند بدون کار کردن نتیجه بگیرند و بدون کشتن بدروند. «و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو علی غیر عمل یتکل.» می‌گوید: خداوندا! مرا جزو کسانی که فقط به آرزو تکیه میکنند و به عمل و تلاش نمی‌پردازند، قرار مده.۱۳۷۱/۰۱/۱۵
یَقدُمُ قَومَهُ یَومَ القِیامَةِ فَأَورَدَهُمُ النّارَ ۖ وَبِئسَ الوِردُ المَورودُ
ترجمه:
روز قیامت، او در پیشاپیش قومش خواهد بود؛ و (به جای چشمه‌های زلال بهشت) آنها را وارد آتش می‌کند! و چه بد آبشخوری است (آتش)، که بر آن وارد می‌شوند!
1376 - عبادت شدن خواب و تنفس روزه دار، بخاطر نیت روزه
روزه فقط این نیست که انسان نخورد و نیاشامد. این نخوردن و نیاشامیدن، باید از روی نیّت باشد، والاّ اگر شما یک روز به خاطر گرفتاری و یا اشتغال به کار، دوازده ساعت، پانزده ساعت فرصت نکنید چیزی بخورید، هیچ ثوابی به شما نخواهند داد. اما همین امساک را وقتی با نیّت انجام دادید - «اجعلنا ممّن نوی فعمل»؛ نیّت کند و به دنبال آن، عمل انجام دهد - این همان گوهر درخشانی می‌شود که به شما ارزش می‌بخشد و روحتان را قیمتی می‌کند.
شرط روزه، نیّت است. نیّت یعنی چه؟ یعنی این عمل را،این حرکت را، این امساک و تمرین را، جهت دادن برای خدا، در راه خدا، به خاطر انجام دستور الهی. این است که به هر کاری ارزش می‌بخشد.لذا در دعای شب اوّل ماه مبارک می‌خوانید که: «اللّهم اجعلنا ممن نوی فعمل ولا تجعلنا ممن شقی فکسل»(۱). کسالت، بی‌رغبتی و بی‌نشاطی برای کار - چه کار معنوی و چه کار مادّی - شقاوت است.
روزه، یکی از بهترین کارهاست. با اینکه به ظاهر اقدام نکردن است؛ اما در باطن اقدام است، عمل است، کار مثبت است. چون شما نیّت این کار را دارید؛ لذا از هنگامی که وارد صحنه‌ی روزه‌داری می‌شوید - یعنی از بعد از لحظه‌ی طلوع فجر - تا آخر روز به طور دائم به خاطر این نیّت، در حال عبادتید. اگر هم بخوابید، عبادت می‌کنید. همین‌طور راه بروید، عبادت می‌کنید.
اینکه از قول نبّی‌اکرم علیه‌و علی‌آله‌الصّلاة والسّلام نقل شده است که فرمود: «انفاسکم فیه تسبیح و نومکم فیه عبادة»؛ خوابیدن و نفس کشیدن شما عبادت است، خواب چطور عبادت می‌شود؟ نفس کشیدن چطور «سبحان‌اللَّه» گفتن می‌شود؟ این به خاطر آن است که شما بی‌کار هم که باشید، هیچ اقدامی هم که نکنید، چون با این نیّت وارد این وادی شده‌اید، یکسره در حال عبادتید.
در روایت دیگر می‌فرماید: «نوم‌الصّائم عبادة و صمته تسبیح»؛ سکوت هم که می‌کنید، مثل این است که «سبحان‌اللَّه» می‌گویید. و «عمله متقبّل و دعائه مستجاب(۲)»؛ عمل شما مقبول، و دعایتان مستجاب است. سکوت شما عبادت است، نفس کشیدن شما عبادت است، خوابیدن شما عبادت است. چرا؟ چون شما این امساک و این دست کشیدن از بخشی از لذّات جسمانی را، برای خدا در یک مدّت سی روزه - ماه رمضان - تجربه می‌کنید.۱۳۷۶/۱۰/۱۲
۱ )إقبالالأعمال،سیدبن طاووس ص ۲۲ ؛
مستدرک الوسائل،نوری،ج۷ص۴۴۴ ؛
مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص ۲۱۷ (اعمال مخصوص شب و روز ماه رمضان)؛
صلى أبو جعفر محمد بن علی الرضا ع صلاة المغرب فی لیلة رأى فیها هلال شهر رمضان فلما فرغ من الصلاة و نوى الصیام رفع یدیه فقال اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الاعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ، اللّهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ ، وَ لا تَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسَلَ، وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ. اللّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدانَنا مِنَ الْعِلَلِ، وَ اعِنّا عَلى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنَ الْعَمَلِ، حَتّى یَنْقَضِیَ عَنّا شَهْرُکَ هذا، وَ قَدْ ادَّیْنا مَفْرُوضَکَ فیهِ عَلَیْنا، اللّهُمّ اعِنّا عَلى صِیامِهِ، وَ وَفِّقْنا لِقِیامِهِ، وَ نَشِّطْنا فیهِ لِلصَّلاةِ، وَ لا تَحْجُبْنا مِنَ الْقَراءَةِ، وَ سَهِّلْ لَنا فیهِ ایتاءَ الزَّکاةِ. اللّهُمَّ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنا وَ صَباَ لا تَعَبا، وَ لا سُقْما وَ لا عَطَبا، اللّهُمَّ ارْزُقْنا الافْطارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، اللّهُمَّ سَهِّلْ لَنا فیهِ ما قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَ یَسِّرْ ما قَدَّرْتَهُ مِنْ امْرِکَ، وَ اجْعَلْهُ حَلالا طَیِّبا نَقِیّا مِنَ الاثامِ، خالِصا مِنَ الاصارِ وَ الاجْرامِ.
ترجمه:
عبدالعظیم حسنی روایت کرده است که امام جواد (ع) بعد از نماز مغربی که هلال ماه رمضان را دید و قصد روزه کرد دو دستش را بلند نمود و فرمود: اى خدائى که تدبیر امور عالم به دست قدرت اوست و از اشاره به گوشه چشمها (خیانت دیده ها) و سر دلها و راز درونها آگاه است که او خداى نکته سنج داناى به تمام اسرار عالم است اى خدا ما را از آن بندگان صالح گردان که چون نیت کنند در پى آن عمل نمایند و از آنان که به کسالت محروم از سعادتند و آنان که به کارى نکرده اعتماد کنند و پاداش خواهند مگردان خدایا بدن ما را از امراض سالم دار و به اداى عملى که بر ما فرض کردهاى یاری فرما تا آنکه چون این ماه تمام شود ما هم اداى واجبات تو را کرده باشیم خدایا در این ماه ما را به روزه آن یارى کن و براى قیام طاعت توفیق عطا فرما و در نماز نشاط کرامت کن و ما را از قرائت قرآن محجوب مساز و در این ماه ما را بر اداى زکات به آسانى موفق دار. اى خدا بر ما بیمارى و رنج و درد و هلاک را مسلط مگردان. اى خدا افطار ما را از رزق حلال خود روزى گردان اى خدا در این ماه رزقى که قسمت ما فرمودهاى به آسانى برسان و هر چه نصیب و تقدیر ما کردهاى به امر خود سهل فرما و حلال و دلپسند و پاکیزه از ظلم و گناه و خالص از خطا و زشتى گردان.
صلى أبو جعفر محمد بن علی الرضا ع صلاة المغرب فی لیلة رأى فیها هلال شهر رمضان فلما فرغ من الصلاة و نوى الصیام رفع یدیه فقال اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الاعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ، اللّهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ ، وَ لا تَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسَلَ، وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ. اللّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدانَنا مِنَ الْعِلَلِ، وَ اعِنّا عَلى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنَ الْعَمَلِ، حَتّى یَنْقَضِیَ عَنّا شَهْرُکَ هذا، وَ قَدْ ادَّیْنا مَفْرُوضَکَ فیهِ عَلَیْنا، اللّهُمّ اعِنّا عَلى صِیامِهِ، وَ وَفِّقْنا لِقِیامِهِ، وَ نَشِّطْنا فیهِ لِلصَّلاةِ، وَ لا تَحْجُبْنا مِنَ الْقَراءَةِ، وَ سَهِّلْ لَنا فیهِ ایتاءَ الزَّکاةِ. اللّهُمَّ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنا وَ صَباَ لا تَعَبا، وَ لا سُقْما وَ لا عَطَبا، اللّهُمَّ ارْزُقْنا الافْطارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، اللّهُمَّ سَهِّلْ لَنا فیهِ ما قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَ یَسِّرْ ما قَدَّرْتَهُ مِنْ امْرِکَ، وَ اجْعَلْهُ حَلالا طَیِّبا نَقِیّا مِنَ الاثامِ، خالِصا مِنَ الاصارِ وَ الاجْرامِ.
ترجمه:
عبدالعظیم حسنی روایت کرده است که امام جواد (ع) بعد از نماز مغربی که هلال ماه رمضان را دید و قصد روزه کرد دو دستش را بلند نمود و فرمود: اى خدائى که تدبیر امور عالم به دست قدرت اوست و از اشاره به گوشه چشمها (خیانت دیده ها) و سر دلها و راز درونها آگاه است که او خداى نکته سنج داناى به تمام اسرار عالم است اى خدا ما را از آن بندگان صالح گردان که چون نیت کنند در پى آن عمل نمایند و از آنان که به کسالت محروم از سعادتند و آنان که به کارى نکرده اعتماد کنند و پاداش خواهند مگردان خدایا بدن ما را از امراض سالم دار و به اداى عملى که بر ما فرض کردهاى یاری فرما تا آنکه چون این ماه تمام شود ما هم اداى واجبات تو را کرده باشیم خدایا در این ماه ما را به روزه آن یارى کن و براى قیام طاعت توفیق عطا فرما و در نماز نشاط کرامت کن و ما را از قرائت قرآن محجوب مساز و در این ماه ما را بر اداى زکات به آسانى موفق دار. اى خدا بر ما بیمارى و رنج و درد و هلاک را مسلط مگردان. اى خدا افطار ما را از رزق حلال خود روزى گردان اى خدا در این ماه رزقى که قسمت ما فرمودهاى به آسانى برسان و هر چه نصیب و تقدیر ما کردهاى به امر خود سهل فرما و حلال و دلپسند و پاکیزه از ظلم و گناه و خالص از خطا و زشتى گردان.
۲ )عیون أخبار الرضا ، شیخ صدوق ج ۱ ص ۲۹۵ ؛
أمالی ، شیخ صدوق ، ص ۹۳ ؛
إقبال الاعمال ، سید بن طاووس ، ص ۲ ؛
مصباح الکفعمی، کفعمی ص۶۳۳ ؛
بحارالأنوار ، علامه مجلسی ، ج ۹۳ ، ص ۳۵۶ ؛
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ کَمَا یُتَحَنَّنُ عَلَى أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَوَاتِکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورُکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِکْرُهُ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِتْقُ رَقَبَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَ
ترجمه:
امام رضا(ع) از پدران بزرگوارشان از امیر المؤمنین علیهم السّلام نقل فرمودند که: روزى پیامبر اکرم (ص) برای ما سخنرانى کرد، فرمودند: اى مردم، ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است، ماهى که نزد خدا از تمام ماهها برتر است و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است و آن ماهى است که در آن ماه به مهمانى خدا دعوت شده‌اید و در آن از اهل کرامت خدا گشتهاید، نفسهایتان در این ماه تسبیح و خوابتان در آن عبادت است و اعمالتان در آن مقبول است و دعایتان مستجاب، پس با نیّتهاى صادق و قلبهاى پاک از خدا بخواهید که شما را به روزه گرفتن و خواندن کتابش موفّق نماید، چرا که بدبخت کسى است که در این ماه با عظمت از آمرزش خداوند محروم ماند، و با گرسنگى و تشنگیتان در این ماه گرسنگى و تشنگى قیامت را به یاد آورید و به فقیران و مساکین خود صدقه بدهید و بزرگان خود را احترام کنید، به کودکان خود مهربانى کنید و با خویشان خود ارتباط برقرار کنید و زبانهایتان را حفظ کنید و گوشهای خود را از آنچه شنیدن آن حلال نیست ببندید، به یتیمهاى مردم مهربانى کنید تا بر یتیمهاى شما مهربانى کنند، از گناهانتان به درگاه خداوند توبه کنید.
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ کَمَا یُتَحَنَّنُ عَلَى أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَوَاتِکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورُکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِکْرُهُ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِتْقُ رَقَبَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَ
ترجمه:
امام رضا(ع) از پدران بزرگوارشان از امیر المؤمنین علیهم السّلام نقل فرمودند که: روزى پیامبر اکرم (ص) برای ما سخنرانى کرد، فرمودند: اى مردم، ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است، ماهى که نزد خدا از تمام ماهها برتر است و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است و آن ماهى است که در آن ماه به مهمانى خدا دعوت شده‌اید و در آن از اهل کرامت خدا گشتهاید، نفسهایتان در این ماه تسبیح و خوابتان در آن عبادت است و اعمالتان در آن مقبول است و دعایتان مستجاب، پس با نیّتهاى صادق و قلبهاى پاک از خدا بخواهید که شما را به روزه گرفتن و خواندن کتابش موفّق نماید، چرا که بدبخت کسى است که در این ماه با عظمت از آمرزش خداوند محروم ماند، و با گرسنگى و تشنگیتان در این ماه گرسنگى و تشنگى قیامت را به یاد آورید و به فقیران و مساکین خود صدقه بدهید و بزرگان خود را احترام کنید، به کودکان خود مهربانى کنید و با خویشان خود ارتباط برقرار کنید و زبانهایتان را حفظ کنید و گوشهای خود را از آنچه شنیدن آن حلال نیست ببندید، به یتیمهاى مردم مهربانى کنید تا بر یتیمهاى شما مهربانى کنند، از گناهانتان به درگاه خداوند توبه کنید.
1371 - تنبلی و بی اعتنایی به کار ، مانع راه کمال انسان
از جمله موانع دیگری که انسان را از راه کمال باز می‌دارد، تنبلی، تن‌پروری، بی‌اعتنایی به کار و بی‌شوقی نسبت به حرکت است. شما در دعای شب اول ماه رمضان می‌خوانید: «اللهم اجعلنا ممن نوی فعمل و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو علی غیر عمل یتکل.(۱)» ببینید چه عبارتهای پر مغز و چه درسی در پوشش دعاست! دعا کننده از اینکه جزو کسانی باشد که دچار کسالت و بی‌عملی هستند، به خدا پناه می‌برد. نمی‌خواهد از جمله کسانی باشد که می‌خواهند، اما عمل نمی‌کنند و انتظار دارند بدون کار کردن نتیجه بگیرند و بدون کشتن بدروند. «و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو علی غیر عمل یتکل.» می‌گوید: خداوندا! مرا جزو کسانی که فقط به آرزو تکیه میکنند و به عمل و تلاش نمی‌پردازند، قرار مده.۱۳۷۱/۰۱/۱۵
۱ )الإقبال الاعمال،سید ابن طاووس ص۲۲؛
مستدرک الوسایل،نوری،ج۷،ص۴۴۴ ؛
مفاتیح الجنان ، شیخ عباس قمی ، ص ۲۱۷ (در اعمال مخصوص شب و روز ماه رمضان) ؛
« صلى أبو جعفر محمد بن علی الرضا ع صلاة المغرب فی لیلة رأى فیها هلال شهر رمضان فلما فرغ من الصلاة و نوى الصیام رفع یدیه فقال اللهم یا من یملک التدبیر و هو على کل شیء قدیر یا من یعلم خائنة الأعین و ما تخفی الصدور و تجن الضمیر و هو اللطیف الخبیر اللهم اجعلنا ممن نوى فعمل و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو على غیر عمل یتکل اللهم صحح أبداننا من العلل و أعنا على ما افترضت علینا من العمل حتى ینقضی عنا شهرک هذا و قد أدینا مفروضک فیه علینا .... »
ترجمه:
خدایا ای کسی که مالک تدبیری و بر هر چیزی توانایی ای کسی که خیانت دیده ها و هر آنچه سینه ها پنهان می کنند و درون می پوشاند را می دانی و اوست نکته سنج دانا خدایا ما را از کسانی قرار ده که نیت می کند و عمل می نماید و ما را کسانی که بدبخت شد و تنبلی کرد قرار نده و نیز از کسانی که عمل نکرده تکیه می کنند خدایا بن هایمان را از بیماری ها سلامت بدار و ما را به آنچه بر ما از عمل واجب نمودی یاری کن تا اینکه این ماه تو پایان پذیرد و ما هم اعمالی که بر ما واجب گرداندی انجام داده باشیم.
1368 - سربلندی خانواده‌های شهیدان و جانبازان و اسیران در امتحان دفاع مقدس
همه‌ی کسانی که در جنگ تحمیلیِ هشت‌ساله، چه با حضور خود یا فرزندان و عزیزانشان، حضور و فعالیتی داشته‌اند، مخصوصاً خانواده‌های شهیدان عزیز و جانبازان و اسیران گرامی، باید بدانند که در امتحانی بزرگ شرکت کرده و در آن سربلند بیرون آمده‌اند. خدا را بر این توفیق بزرگ، سپاس بگزارند و روحیه‌ی دفاع از اسلام را که موهبتی عظیم است، برای خود حفظ کنند.
پروردگارا! این بندگان صالح را همواره مشمول رحمت و فضل خود قرار ده و شهیدان عالی‌قدر ما را با اولیایت محشور فرما. «انّک سمیع مجیب»(۱).۱۳۶۸/۰۶/۲۳
« صلى أبو جعفر محمد بن علی الرضا ع صلاة المغرب فی لیلة رأى فیها هلال شهر رمضان فلما فرغ من الصلاة و نوى الصیام رفع یدیه فقال اللهم یا من یملک التدبیر و هو على کل شیء قدیر یا من یعلم خائنة الأعین و ما تخفی الصدور و تجن الضمیر و هو اللطیف الخبیر اللهم اجعلنا ممن نوى فعمل و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو على غیر عمل یتکل اللهم صحح أبداننا من العلل و أعنا على ما افترضت علینا من العمل حتى ینقضی عنا شهرک هذا و قد أدینا مفروضک فیه علینا .... »
ترجمه:
خدایا ای کسی که مالک تدبیری و بر هر چیزی توانایی ای کسی که خیانت دیده ها و هر آنچه سینه ها پنهان می کنند و درون می پوشاند را می دانی و اوست نکته سنج دانا خدایا ما را از کسانی قرار ده که نیت می کند و عمل می نماید و ما را کسانی که بدبخت شد و تنبلی کرد قرار نده و نیز از کسانی که عمل نکرده تکیه می کنند خدایا بن هایمان را از بیماری ها سلامت بدار و ما را به آنچه بر ما از عمل واجب نمودی یاری کن تا اینکه این ماه تو پایان پذیرد و ما هم اعمالی که بر ما واجب گرداندی انجام داده باشیم.
1368 - سربلندی خانواده‌های شهیدان و جانبازان و اسیران در امتحان دفاع مقدس
همه‌ی کسانی که در جنگ تحمیلیِ هشت‌ساله، چه با حضور خود یا فرزندان و عزیزانشان، حضور و فعالیتی داشته‌اند، مخصوصاً خانواده‌های شهیدان عزیز و جانبازان و اسیران گرامی، باید بدانند که در امتحانی بزرگ شرکت کرده و در آن سربلند بیرون آمده‌اند. خدا را بر این توفیق بزرگ، سپاس بگزارند و روحیه‌ی دفاع از اسلام را که موهبتی عظیم است، برای خود حفظ کنند.
پروردگارا! این بندگان صالح را همواره مشمول رحمت و فضل خود قرار ده و شهیدان عالی‌قدر ما را با اولیایت محشور فرما. «انّک سمیع مجیب»(۱).۱۳۶۸/۰۶/۲۳
۱ )مهجالدعواتو منهج العبادات،سید بن طاووس ص ۵۹
البلدالأمین ،کغعمی ص ۲۸۶
المصباحللکفعمی،کفعمی ص۲۳۱
بحارالأنوار،علامه مجلسی ج ۸۲ ص ۲۲۵
«قنوت الإمام محمد بن علی بن موسى ع منائحک متتابعة و أیادیک متوالیة و نعمک سابغة و شکرنا قصیر و حمدنا یسیر و أنت بالتعطف على من اعترف جدیر اللهم و قد غص أهل الحق بالریق و ارتبک أهل الصدق فی المضیق(...) اللهم صل على محمد و آل محمد و قو ضعف المخلصین لک بالمحبة المشایعین لنا بالموالاة المتبعین لنا بالتصدیق و العمل الموازرین لنا بالمواساة فینا المحبین ذکرنا عند اجتماعهم و شد اللهم رکنهم و سدد لهم اللهم دینهم الذی ارتضیته لهم و أتمم علیهم نعمتک و خلصهم و استخلصهم و سد اللهم فقرهم و المم اللهم شعث فاقتهم و اغفر اللهم ذنوبهم و خطایاهم و لا تزغ قلوبهم بعد إذ هدیتهم و لا تخلهم أی رب بمعصیتهم و احفظ لهم ما منحتهم به من الطهارة بولایة أولیائک و البراءة من أعدائک إنک سمیع مجیب و صلى الله على محمد و آله الطیبین الطاهرین »
ترجمه:
ذکر قنوت امام محمد تقی (ع): [پروردگارا]دهش های تو پیاپی و بخشش های تو دنباله دار و نعمت های تو سرشار و شکر ما کم و ثنایمان اندک و تو شایسته مهربانی نسبت به کسی که اعتراف [به تقصیر] مکند، هستی. خداوندا اهل حق گلوگیر شده اند و صادقان در تنگنا قرا گرفتند[مجال گفتن حقایق را ندارند]...... خدایا بر محمد وآل محمد درود فرست و سستی و کوتاهی مخلصان درگاهت را با (توجه به) محبت همراه کنندگانمان، به دوستی تبعیت کنندگانمان، به قبول و کار یاری دهندگانمان که کمک کنندگان مایند و کسانی که عاشق یاد ما در نشت هایشان هستند نیرو بخش (یعنی خدایا کوتاهی مخلصان را با توجه به خصوصیات آنان (که در ادامه می آورد) درگذر و تبدیل به قوت کن). پروردگارا آنان را استوار گردان و خدایا دین ایشان که برایشان راضی گشتی، محکم گردان، و نعمت خود را بر ایشان تمام و خالصشان کن و آنان را [برای خود] برگزین و خدایا فقرشان را بر طرف و آشفتگی تنگدستی و نیازشان را اصلاح کن و گناهان و اشتباهاتشان را ببخشای و دل هایشان را بعد ازآنکه هدایت نمودی، منحرف نگردان و ایشان را با نافرمانیشان تنها وامگذار و با آنچه با پاکی به ولایت اولیائت و بیزاری از دشمنانت به آنان دادی، آنان را حفظ گردان. براستی که تو شنوای اجابت کننده هستی و پر محمد و نسل پاکش درود فرست.
«قنوت الإمام محمد بن علی بن موسى ع منائحک متتابعة و أیادیک متوالیة و نعمک سابغة و شکرنا قصیر و حمدنا یسیر و أنت بالتعطف على من اعترف جدیر اللهم و قد غص أهل الحق بالریق و ارتبک أهل الصدق فی المضیق(...) اللهم صل على محمد و آل محمد و قو ضعف المخلصین لک بالمحبة المشایعین لنا بالموالاة المتبعین لنا بالتصدیق و العمل الموازرین لنا بالمواساة فینا المحبین ذکرنا عند اجتماعهم و شد اللهم رکنهم و سدد لهم اللهم دینهم الذی ارتضیته لهم و أتمم علیهم نعمتک و خلصهم و استخلصهم و سد اللهم فقرهم و المم اللهم شعث فاقتهم و اغفر اللهم ذنوبهم و خطایاهم و لا تزغ قلوبهم بعد إذ هدیتهم و لا تخلهم أی رب بمعصیتهم و احفظ لهم ما منحتهم به من الطهارة بولایة أولیائک و البراءة من أعدائک إنک سمیع مجیب و صلى الله على محمد و آله الطیبین الطاهرین »
ترجمه:
ذکر قنوت امام محمد تقی (ع): [پروردگارا]دهش های تو پیاپی و بخشش های تو دنباله دار و نعمت های تو سرشار و شکر ما کم و ثنایمان اندک و تو شایسته مهربانی نسبت به کسی که اعتراف [به تقصیر] مکند، هستی. خداوندا اهل حق گلوگیر شده اند و صادقان در تنگنا قرا گرفتند[مجال گفتن حقایق را ندارند]...... خدایا بر محمد وآل محمد درود فرست و سستی و کوتاهی مخلصان درگاهت را با (توجه به) محبت همراه کنندگانمان، به دوستی تبعیت کنندگانمان، به قبول و کار یاری دهندگانمان که کمک کنندگان مایند و کسانی که عاشق یاد ما در نشت هایشان هستند نیرو بخش (یعنی خدایا کوتاهی مخلصان را با توجه به خصوصیات آنان (که در ادامه می آورد) درگذر و تبدیل به قوت کن). پروردگارا آنان را استوار گردان و خدایا دین ایشان که برایشان راضی گشتی، محکم گردان، و نعمت خود را بر ایشان تمام و خالصشان کن و آنان را [برای خود] برگزین و خدایا فقرشان را بر طرف و آشفتگی تنگدستی و نیازشان را اصلاح کن و گناهان و اشتباهاتشان را ببخشای و دل هایشان را بعد ازآنکه هدایت نمودی، منحرف نگردان و ایشان را با نافرمانیشان تنها وامگذار و با آنچه با پاکی به ولایت اولیائت و بیزاری از دشمنانت به آنان دادی، آنان را حفظ گردان. براستی که تو شنوای اجابت کننده هستی و پر محمد و نسل پاکش درود فرست.