محورهاى هفتگانه خطبه فاطمه زهراء(س)

این خطبه غرّا و کم نظیر در حقیقت از هفت بخش تشکیل مى‏شود و بر هفت محور دور مى‏زند که هر کدام هدف روشنى را تعقیب مى‏کند و باید جداگانه مورد توجه قرار گیرد.

بخش اول: تحلیل فشرده و عمیقى پیرامون مسأله توحید و صفات پروردگار و اسماء حسنى و هدف آفرینش است.

بخش دوم: مقام والاى پیامبر(ص) و مسؤلیتها و ویژگیها و اهداف او مورد بحث قرار گرفته.

بخش سوم: از اهمیت قرآن مجید و عمق تعلیمات اسلام، فلسفه و اسرار و احکام، و پند و اندرزهائى در این رابطه سخن مى‏گوید.

بخش چهارم: بانوى اسلام(س) ضمن معرف خویش خدمات پدرش رسول اللّه(ص) را به این امت بازگو مى‏کند، و در اینجا بانوى اسلام(س) دست آن‏ها را گرفته و به گذشته نزدیک جاهلى خود، براى یک دیدار عبرت‏ انگیز، و مقایسه با وضعشان بعد از اسلام، و گرفتن درس از این دگرگونى، رهنمون مى‏شود.

بخش پنجم: حوادث و رویدادهاى بعد از رحلت پیامبر(ص) و حرکت و تلاش حزب منافقین براى محو اسلام بازگو کرده است.

بخش ششم: از غصب «فدک» و بهانه‏هاى واهى که در این زمینه داشتند، و پاسخ به این بهانه‏ها سخن مى‏گوید.

بخش هفتم: به عنوان یک اتمام حجت از گروه انصار و اصحاب راستین پیامبر(ص) استمداد مى‏کند و گفتار خود را با تهدید به عذاب الهى پایان مى‏دهد.

اسناد و مدارک خطبه‏

این خطبه از خطبه‏هاى مشهور است که علماى بزرگ شیعه و اهل سنت با سسلسه سندهاى بسیار آن را نقل کرده‏اند، و برخلاف آنچه بعضى خیال مى‏کنند، هرگز خبر واحد نیست، و از جمله منابعى که این خطبه در آن آمده است منابع زیر است:
1- ابن ابى الحدید معتزلى دانشمند معروف اهل سنت در «شرح نهج البلاغه» در شرح نامه «عثمان بن حنیف» در فصل اول، اسانید مختلف خطبه بانوى اسلام فاطمه‏(س) را نقل کرده است، او تصریح مى‏کند که اسنادى را که من براى این خطبه در اینجا آورده‏ام از هیچیک از کتب شیعه نگرفته‏ام.
سپس اشاره به کتاب معروف «سقیفه» از «ابوبکر احمد بن عبدالعزیز جوهرى» که از محدثان بزرگ و معروف اهل سنت است کرده که او در کتاب خود از طرق کثیرى این خطبه را نقل نموده است - ابن ابى الحدید تمام این طرق را در شرح نهج البلاغه آورده است که ما براى رعایت اختصار از نقل آن صرفنظر مى‏کنیم-.
سپس اضافه مى‏کند که حکومت وقت تصمیم بر غصب «فدک» گرفت فاطمه‏(س) با جمعى از زنان قریش به سوى مسجد آمد در حالى که راه رفتنش درست همانند راه رفتن پیامبر(ص) بود و خطبه‏اى طولانى ایراد کرد.
نامبرده سپس همان خطبه معروف و مشهور را نقل مى‏کند - هر چند عبارت این خطبه در نقلها کمى متفاوت است- .
1. بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 8 ص 108، چاپ قدیم.
2- على بن عیسى اربلى» نیز در کتاب «کشف الغمه» این خطبه را از همان کتاب «سقیفه» ابوبکر محمد بن عبدالعزیز آورده است.
3- مسعودى» در «مروج الذهب» اشاره اجمالى به خطبه مزبور دارد.
4- سید مرتضى» عالم بزرگ و مجاهد شیعه در کتاب «شافى» این خطبه را از عایشه همسر پیامبر(ص) نقل کرده است.
5- محدث معروف مرحوم «صدوق» بعضى از فرازهاى آن را در کتاب «علل الشرایع» ذکر نموده است.
6- فقیه و محدث بنام مرحوم شیخ «مفید» نیز بخشى از خطبه را روایت کرده است.
7- سید بن طاوس» در کتاب «طرائف» قسمتى از آن را از کتاب «المناقب» «احمد بن موسى ابن مردویه اصفهانى» که از معاریف اهل سنت است از عایشه نقل مى‏کند.
8- مرحوم «طبرسى» صاحب کتاب «احتجاج» آن را به طور «مرسل در کتاب خود آورده است.
به هر حال این خطبه تاریخى از خطبه‏هاى معروف اهل بیت: است، تا آنجا که نقل مى‏کنند بسیار از متعهدان شیعه فرزندان خود را همواره توصیه به حفظ این خطبه مى‏کردند، تا با گذشت زمان گرد و غبار نسیان بر آن ننشیند، و از سوى دشمنان مغرض زیر سؤال قرار نگیرد.
هم اکنون نیز سزاوار است نسل جوان برومند این حماسه بزرگ را به خاطر بسپارند و به آیندگان منتقل کنند.
منبع: AVINY.COM