کلیات :: ضرورت تشکیل حکومت اسلامی - قسمت دوم
به خدا قسم،
حق تعالی هیچ یک از نیازهای مردم را، بدون حکم شرعی، به خود آنان واگذار
نکرده است تا این که بنده ای نتواند بگوید ای کاش این مطلب در قرآن آمده
بود، مگر آن که حکم آن در قرآن آمده است».
ب) در صحیحه محمد بن مسلم، در ضمن روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ چنین آمده است:
«ان امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، قال: الحمدلله الذی لم یُخرجنی من الدنیا، حتی بیّنتُ للامه جمیع ما تحتاج الیه؛ [1]
حضرت امیر ـ علیه السلام ـ فرمود: سپاس بی پایان خداوندی را سزا است که
مرا از این دنیا بیرون نبرد تا این که (احکام) تمام آن چه را مردم به آن
محتاجند برایشان بیان کردم».
راستی، کدام نیاز بالاتر از نیاز جامعه به تعیین کسی است که اداره امور
و حفظ نظام ممالک اسلامی در دوران غیبت امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه ـ
بر عهده او است؟ مگر نه آن که بقای احکام اسلام و اجرای آن ها جز، به دست
حاکمی اسلامی که سیاست و تدبیر امور امت بر عهده او است، میّسر نمی باشد.[2]یا
این که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: «امامی که بر مردم حکومت می
کند، نگهبان، حافظ و در برابر آن ها مسئول است». و روایات فراوان دیگری هم
در این زمینه موجود است که از ذکر آن ها خودداری می کنیم و همه آن ها نشان
دهنده لزوم و وجوب حکومت و زمام داری برای جامعه است.
3- عقل: استدلال عقلی در مورد این بحث را به دو دلیل «سیره عقلا» و «لزوم اجرای احکام اسلامی» می توان خلاصه کرد:
الف) سیره عقلا
نیازمند بودن جامعه به حفظ و اجرای عدالت و رعایت حقوق افراد، زمینه
لازمی برای برپایی و تشکیل حکومت اسلامی است. به همین جهت عقلا به ضرورت
برپایی حکومت در جوامع انسانی حکم کرده اند. جامعه اسلامی، از جهت نیاز به
اداره کشور و وجود حکومت، با جوامع دیگر فرقی نداشته و برای تنظیم روابط
خود، احتیاج به احکام اجتماعی دارد تا هم امنیت ایجاد شود و هم حقوق افراد
رعایت و عدالت گسترش یابد پس جامعه اسلامی در نیازمندی به حکومت، مثل جوامع
دیگر است.
ب) لزوم اجرای احکام اسلام
در اسلام احکامی وجود دارد که اجرای آن از طریق حکومت ممکن است، مثل
احکام مالی، نظامی، قضایی و ... پس بنا به حکم عقل، تشکیل حکومت، جهت تحقق
همه جانبه اسلام امری ضروری است.
امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ در این مورد می فرماید: «احکام الهیه،
چه احکام مالی و چه احکام سیاسی یا حقوقی، نه تنها نسخ شده است، بلکه تا
قیامت باقی است و بقای این احکام، لزوم و ضرورت حکومت را ایجاب می کند تا
این که برتری قانون الهی را تضمین کرده و اجرای آن را به عهده گیرد و اجرای
احکام الهی جز به وسیله حکومت امکان ندارد، برای این که موجب هرج و مرج می
شود... علاوه بر این که حفظ مرزهای کشور اسلامی از هجوم دشمنان و حفظ
سرزمینشان از تسلط سرکشان، عقلاً و شرعاً واجب است. انجام این وظیفه جز با
تشکیل حکومت، امکان ندارد، تمام این ها از واضحات است که مسلمین به آن ها
احتیاج دارند و از آفرینده حکیم، معقول نیست آن ها را ترک کند... لزوم
حکومت برای گسترش عدالت، تعلیم و تربیت افراد، حفظ نظم، از بین بردن ستم،
حفظ مرزها و جلوگیری از تجاوز اجانب، از روشن ترین احکام عقل است و این
مسئله مختص به زمان و مکان مشخصی نیست».[3]
هم چنین امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ فرمودند:
«هر که اظهار کند که تشکیل حکومت اسلامی ضرورت ندارد، منکر ضرورت اجرای
احکام اسلامی شده و جامعیت و جاودانگی دین مبین اسلام را انکار کرده است».[4]
پس به حکم عقل در صورت بر پا نکردن حکومت اسلامی، بخش های سیاسی، قضایی
و فقه اسلامی را معطّل گذاشته ایم، حرمت معطّل گذاشتن احکام اسلامی نیز از
بدیهایت است،[5]چرا که این کار به تعطیل حدود الهی منجر می شود.
علامه حلّی ـ رحمه الله علیه ـ درباره تعطیل حدود الهی می نویسد:
«تعطیل حدود، به ارتکاب محارم و انتشار مفاسدی می انجامد که از نظر شارع اسلام، ترک آن ها خواسته شده است».[6]
شهید ثانی ـ رحمه الله علیه ـ می گوید:
«اقامه حدود، خود قطعاً نوعی حکومت است که در آن، مصلحت عمومی جامعه
مورد نظر است و موجب ترک گناهان و محارم و مانع انتشار مفاسد و زشتی ها می
شود».[7]
هم چنین فیض کاشانی ـ رحمه الله علیه ـ می گوید:
«پس وجوب جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، همکاری در اقامه تقوا در
جامعه، فتوا دادن، قضاوت و داوری عادلانه بین مردم، اجرای حدود و تعزیرات و
سایر سیاست های دینی از ضروریات شریعت و از بزرگ ترین و مهم ترین اهدافی
است که خداوند به سبب آن، پیامبران را مبعوث کرده است، اگر این ها ترک شود،
نبوت از بین می رود، دین نابود می گردد، فتنه و آشوب، سراسر جامعه را در
بر می گیرد، گمراهی رواج می یابد، جهل و نادانی گسترش پیدا می کند، شهر ها
رو به نابودی رفته و مردم هلاک می شوند، از گرفتار شدن به این امور به خدا
پناه می بریم».[8]
نتیجه این که اگر مسلمانان به تشکیل جامعه اسلامی اقدام نکنند، ناگزیر
باید برابر حکم فرمان کافر سر تسلیم فرود آورند و بدیهی است که حرمت تسلیم
در برابر کافر از نظر شرعی نیاز به اثبات ندارد، زمانی که تسلیم در برابر
حکم کافر بر ما حرام است ناچار باید حکم اسلام را پذیرفته و این میسر نمی
شود مگر از طریق تشکیل حکومت اسلامی.[9]
امام خمینی ـ رحمه الله علیه ـ در این مورد می فرماید:
«چون برقراری نظام سیاسی غیر اسلامی به معنای بی اجرا ماندن نظام سیاسی
اسلام است، هم چنین به این دلیل که هر نظام سیاسی غیر اسلامی، نظامی شرک
آمیز است، چون حاکمش طاغوت است، ما موظفیم، آثار شرک را از جامعه مسلمانان و
از حیات آنان دور کنیم».[10]
از آن چه گذشت روشن می شود که برپایی حکومت در جامعه اسلامی، از امور
لازم و وجوب آن قطعی است. صاحب «جواهر»، در اشاره به این حقیقت می گوید:
«مسئله از امور واضح و روشن است و نیاز به دلیل ندارد».[11]
[1] . فیض کاشانی، الوافی، ج 1، صفحه 62.
[2] . امام خمینی، کتاب البیع، جلد 2، صفحه 462.
[3] . کتاب البیع جلد 2، صفحه 461 و 462.
[4] . ولایت فقیه، صفحه 31.
[5] . همایون همتی، همان، صفحه 53.
[6] . مختلف الشیعه، ج 4، کتاب امر به معروف و نهی از منکر، صفحه 478.
[7] . مسالک الأفهام، ج 3، کتاب امر به معروف و نهی از منکر، صفحه 105.
[8] . مفاتیح الشرایع، باب امر به معروفق و نهی از منکر، به نقل از سنت و سیاست، صفحه 54.
[9] . همایون همتی، همان، صفحه 54.
[10] . ولایت فقیه، صفحه 40.
[11] . محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، کتاب امر به معروف.