کلام امام - حکمت 341 نهج البلاغه

وَ قَالَ علیه السلام مَنْ نَظَرَ فِی عَیْبِ نَفْسِهِ اشْتَغَلَ عَنْ عَیْبِ غَیْرِهِ وَ مَنْ رَضِیَ بِرِزْقِ اللَّهِ لَمْ یَحْزَنْ عَلَى مَا فَاتَهُ وَ مَنْ سَلَّ سَیْفَ الْبَغْیِ قُتِلَ بِهِ وَ مَنْ کَابَدَ الْأُمُورَ عَطِبَ وَ مَنِ اقْتَحَمَ اللُّجَجَ غَرِقَ وَ مَنْ دَخَلَ مَدَاخِلَ السُّوءِ اتُّهِمَ وَ مَنْ کَثُرَ کَلَامُهُ کَثُرَ خَطَؤُهُ وَ مَنْ کَثُرَ خَطَؤُهُ قَلَّ حَیَاؤُهُ وَ مَنْ قَلَّ حَیَاؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ وَ مَنْ قَلَّ وَرَعُهُ مَاتَ قَلْبُهُ وَ مَنْ مَاتَ قَلْبُهُ دَخَلَ النَّارَ وَ مَنْ نَظَرَ فِی عُیُوبِ النَّاسِ فَأَنْکَرَهَا ثُمَّ رَضِیَهَا لِنَفْسِهِ فَذَلِکَ الْأَحْمَقُ بِعَیْنِهِ (وَ الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَا یَنْفَدُ) وَ مَنْ أَکْثَرَ مِنْ ذِکْرِ الْمَوْتِ رَضِیَ مِنَ الدُّنْیَا بِالْیَسِیرِ وَ مَنْ عَلِمَ أَنَّ کَلَامَهُ مِنْ عَمَلِهِ قَلَّ کَلَامُهُ إِلَّا فِیمَا یَعْنِیهِ

ترجمه بنیاد نهج البلاغه:: اوّل به اصلاح عیب خویش پردازید

آن که در عیبِ خود نگرد به عیبِ دیگران نرسد، و آن که به روزی الهی رضا دهد بر آنچه از دست دهد غم نخورَد، و آن که تیغ تجاوز برکشد بدان کشته شود، و آن که خود را در کارها به رنج افکنَد هلاک شود، و آن که خود را در گرداب افکنَد غرق شود، و آن که در جاهای بد رود بد نام شود، و آن که زیاد سخن گوید زیاد خطا کند، و آن که خطای زیاد کند شرم او کم شود، و آن که شرمش ناچیز شود پارساییش کم گردد، و آن که پارساییش کم شود دلش بمیرد، و آن که دلش بمیرد در آتش رود، و آن که در عیبهای مردم نگرد و آنها را بد انگارد ولی برای خود روا دارد دقیقاً او همان احمق است. قناعت ثروتی است بی‏پایان. و آن که زیاد به یاد مرگ افتد با کمِ دنیا خشنود شود، و آن که بداند سخن او بخشی از کردار اوست کم سخن گوید جز در آنچه مفید افتد.

ترجمه استاد دشتی:: الگوی انسان کامل

- اخلاقی، معنوی - و درود خدا بر او، فرمود:آن کس که در عیب خود بنگرد از عیب جویی دیگران باز ماند، و کسی که به روزی خدا خشنود باشد بر آنچه از دست رود اندوهگین نباشد، و کسی که شمشیر ستم بر کشد با آن کشته شود، و آن کس که در کارها خود را به رنج اندازد خود را هلاک سازد، و هر کس خود را در گردابهای بلا افکند غرق گردد، و هر کس به جاهای بد نام قدم گذاشت متّهم گردید.و کسی که زیاد سخن می‏گوید زیاد هم اشتباه دارد، و هر کس که بسیار اشتباه کرد، شرم و حیاء او اندک است، و آن که شرم او اندک، پرهیزکاری او نیز اندک خواهد بود، و کسی که پرهیزکاری او اندک است دلش مرده، و آن که دلش مرده باشد.در آتش جهنّم سقوط خواهد کرد.و آن کس که زشتی‏های مردم را بنگرد، و آن را زشت بشمارد سپس همان زشتی‏ها را مرتکب شود، پس او احمق واقعی است.قناعت، مالی است که پایان نیابد، و آن کس که فراوان به یاد مرگ باشد در دنیا به اندک چیزی خشنود است، و هر کس بداند که گفتار او نیز از اعمال او به حساب می‏آید جز به ضرورت سخن نگوید.

ترجمه استاد شهیدی::

(و فرمود:) آن که به عیب خود نگریست، ننگریست که عیب دیگری چیست، و آن که به روزی خدا خرسندی نمود، بر آنچه از دستش رفت اندوهگین نبود، و آن که تیغ ستم آهیخت، خون خود بدان بریخت، و آن که در کارها خود را به رنج انداخت، خویشتن را هلاک ساخت، و آن که بی‏پروا به موجها در شد غرق گردید، و آن که به جایهای بدنام در آمد بدنامی کشید، و هر که پر گفت راه خطا بسیار پویید، و آن که بسیار خطا کرد شرم او کم، و آن که شرمش کم پارسایی‏اش اندک هم، و آن که پارسایی‏اش اندک، دلش مرده است، و آن که دلش مرده است راه به دوزخ برده. و آن که به زشتیهای مردم نگرد و آن را ناپسند انگارد سپس چنان زشتی را برای خود روا دارد نادانی است و چون و چرایی در نادانی او نیست، و قناعت مالی است که پایان نیابد، و آن که یاد مرگ بسیار کند، از دنیا به اندک خشنود شود، و آن که دانست گفتارش از کردارش به حساب آید، جز در آنچه به کار اوست زبان نگشاید.