تنوع برونی و درونی تاریخ نگاری اسلامی

تاریخ نگاری اسلامی در مقایسه با تاریخ نگاری تمدن های پیشین و یا هم عهد خویش همچون یونان، روم، ایران باستان و... از خصوصیاتی برخوردار است که آن را به کلی از دیگران متمایز می سازد. بی تردید برجسته ترین این ویژگی ها را باید در گستردگی آن جستجو کرد. درست است که تاریخ نگاری اسلامی از لحاظ زمانی از برخی تاریخ نگاری های دیگر متأخر است ـ و این تأخر را می توان از اسباب گستردگی تاریخ نگاری اسلام به حساب آورد؛ زیرا هم باعث بهره گیری آن از میراث دیگران شده و هم به سبب نزدیکی زمانی به مان کمتر مورد دستبرد حوادث قرار گرفته است ـ اما تنها تأخر زمانی نیست که این حجم انبوه را آفریده است؛ به یقین عوامل متعدد دیگری نیز در این گستردگی نقش اساسی داشته اند.[1]